Mizo ten Income tax kan pe ve dawn em?

May Ni 14, 2014- Mizo Zirlai Pawl (MZP) in Seminar on Income Tax an buatsaih-ah khan ka tel ve a, a bengvar thlak hle a, a buatsaihtu te ngaihtuahnaah Mizoram hian Income tax pe ve tawh ila a tha ang em, Kan rama sum harsatna mitin min nghawng hi engtiangin kan sutkian theih ang tih te an ngaihtuah a, kan ram sum harstazia hria a a sutkianna tur lam ngaihtuahna chang kan thalai ten an hre thar zel hi a lawmawm hle a, kawng lehlamah chuan sorkar tan thil zahthlak tak a ni thei awm e.

Mizo te hi chhiah pe hnam kan ni a, kan pi pu hun atangin kan buhthar atangin 'Fathang' kan chhung a, Khuai an lak pawhin Lal chan, Sa an kah pawhin Lal chan kan dah hrang a, sangha tlangvuak tum pawhin Lal-in chan a nei ve tho thin.

Income tax hi India rama hman tan kum hi 1860 daih a ni tawh a.  Sir James Wilson khan kum 1857 a Sepoy Mutiny avanga sawrkarin sum tam tak a sen khuh nana ti a ni deuh ber a.  Kum 1886 khan a dan IT Act chu passed niin kum 1917 thlengin amendment tam tam tak nen hman chhoh a ni. 

Kum 1918 ah Act thar siam a ni a, chu chu kum 1922 ah a tharin a rawn thlak leh a.  Chu chu kum 1961 khan a tharin a rawn thlak leh ta a.  Hei hi tun hun thleng hian hman chhoh mek a ni a, amendment erawh a tam em em tawh a ni.
Income tax hi heng chhan hrang hrang - Ram enkawlna tur sum tuakna hnar (Raise more revenue) atan te, hausa leh rethei   kar kak zau tih zim zawk nan, mipui vantlang zingah sawrkar zarzo tur tam thei ang ber awmtir theihna tura hna thawh theih nan, ram economic dinhmun tih changtlun leh tih  chak nan, sawrkar chetna zar zova miin hnathawh tur tam zawk siam a nih theih nan, ram bung hrang hrangte than dan in chen lo zung leh inthlau lutuk dan nan te an la thin a ni tiin IRS pachal Pu RL Rinawma, chuan a sawi a ni.

Mizo te hian engvangi nge incoe tax kan pek veloh, a chhan chu Income Tax Act hnuaiah Section 10 na chang 26 na (10(26) hnuaiah income tax kan chawi ve a ngaihloh thu alo in ziak kelh mai a, chu vang chuan kan lo pelo mai a lo ni.

Income Tax pek tha ti lam te ngaihdan leh tangfung:-

  • Ram sum leh pai seng luhna tha tak a ni
  • Chhiah kan pek atangin engemaw zat a rawn let leh a, chu chu ram hmaawnna hnathawh nan a tangkai
  • Insumkarna tel leklo a sum hman a ti tlem a, chu chuan sum vawn leh khawl lamah hma min sawn tir
  • Sorkarin income tax pe te pawisa che vel uluk taka a enthlak reng avangin eirukna (Corruption) dona atan leh ti timtu pawimawh tak a ni
  • Kan chhiah pek atanga hnathawh reng rengah neitu nihna (sense of ownership) min siam sak a, khua leh tui, ram tan thil tangkai kan neih theih lehzual an
  • Uluk taka pawisa hmanna te chhinchhiah vek a ngaih avangin accounting leh financial mnagement lamah hma kan sawn pha a
  • Eizawnna kawng a in hawn zauh phah - heng tax accountants, Charter Accountant leh dan hre mi (lawers) hnatau a tet dawn a ni.


Income tax pek tul ti lemlo te ngaihdan leh tangfung
  • Kan sum thawhchhuah atanga chhiah lo pek ve ringawt hi phhurrit leh thil buaithlak tak a ni
  • Keini Mizo thil ti mai  mai tan chuan buaipi ngai - record dahthat, account vawn fel leh khermei taka khawsak a ngai.
  • Kohhran thawhlawm leh Pathian ram thilpek thlengin nghawng a nei anga, mi tamtakin thahlawm an thawh tha duhlo anga, kohhran sum a tlem ang.

Heng te hi mi hrang hrang naih dan a ni a, ka ngaihdan tlem a zawng han sawi ve ta ila Sorkar in leiba tam tak a neih lai hian International Financial Insitution (IFI) heng World Bank, Asian Development Bank (ADC) etc atanga pung aawma pawisa puk a, mipui mimir tan leiba siam belh zel lo hian kawng dang, chhuan loawm zel turte tana hnangfak tlak zawka hmasawnna (sustainable development) lam ngaihtuah a tul rih hle in ka hria.

Income tax emaw eng chhiah pawh nise, mizo mipui te hian chhiah pek hrim hrim hi kan hreh lemin ka hrelo, amaherawh chu system fel tak kan neihloh avang hian mipui hian pek kan chak lemlo niin a lang. Ram changkangah chuan chhiah pawh an pe tam a an changkang ka ti fo – an system a tha a, a langtlang (transparent) em a, mipui tan chhiah pek a nuam ang. Chutih laiin ram changkan-ah pawh infiammi tam takin tax an pek tam lutuk avangin ram dangah an pem fo tih kan hriat thin hi.

Corruption dona atan thil tangkai tak a ni ang maw a ti tim kan ti a nih chuan a dikna chen a awm ang, strict taka income tax lakna India ram hi khawvela eiruk hluarna ram ala ni reng.

Income Tax Act hnuaiah Mizo ten Income Tax hi pek in la ngai velo an tih chhung hi chuan pekloh mai hi a tha mai, chawmhlawm state tia kan zak viau thin a nih emaw min chawm peih tawhloh chuan engmah buaina neilo a min chawm peih tam tak khawvelah hian an awm ang tih ka ring. Pu Lalmuanpuia Punte tawngkam takin min chawmloh hlauin alawm nunau chena Jet fighter hmanga min beih a, min bomb ul ul ni.

Income tax pek hian kan hnam himna a nghawng thei ang em tih kan ngaihtuah a tul, hnampui te rualah min khaiin income tax act hi lo pe ta ila kan ILP hnawk ti em em tu te hian kan indaidanna bang neih chhun- nghing dawr dawr eng ILP hi min hlih sak mai ang em tih ngaihtuah tel a tul. Thil inzawm angin langlo mahse hunkaltawh thlir chuan an ngaihmawh hmasak tur ni tlatlin a hriat theih.

Kan ram sum leh paia harsatna hi tu kut bik mah a nilo, kan zavaia tangtlanga a sutkian dan zawn hi khua leh tui tha (good citizen) te chuan kan tih tur ni ve in a lang, kan ramah vanneih vang leh thawhri avang te,thawhrimloh avang te pawha mi hausa tak tak kan lo awm ve ta, heng mite hi an luanchhuah a mipui tan malsawna an nih theihna tura sorkar hian ruahmanan a siam a ngai tak zet niin ka hria.

Economist ka nilo a, management thiam ka ni heklo, Mizoram-a khua leh tui pakhat ve hian “Kan dan siamtu ten Income Tax Mizo ten in pekve ala ngailove” min tih chhung hi chuan pek ve loh mai hi ka ngaihdan a ni.


25th May 2014, 12:54AM, New Delhi - Mizoram House
Previous Post Next Post

Contact Form