May Ni 14, 2014- Mizo Zirlai
Pawl (MZP) in Seminar on Income Tax an buatsaih-ah khan ka tel ve a, a bengvar
thlak hle a, a buatsaihtu te ngaihtuahnaah Mizoram hian Income tax pe ve tawh
ila a tha ang em, Kan rama sum harsatna mitin min nghawng hi engtiangin kan
sutkian theih ang tih te an ngaihtuah a, kan ram sum harstazia hria a a
sutkianna tur lam ngaihtuahna chang kan thalai ten an hre thar zel hi a lawmawm
hle a, kawng lehlamah chuan sorkar tan thil zahthlak tak a ni thei awm e.
Mizo te hi chhiah pe hnam kan
ni a, kan pi pu hun atangin kan buhthar atangin 'Fathang' kan chhung a, Khuai
an lak pawhin Lal chan, Sa an kah pawhin Lal chan kan dah hrang a, sangha
tlangvuak tum pawhin Lal-in chan a nei ve tho thin.
Income tax hi India rama hman
tan kum hi 1860 daih a ni tawh a. Sir
James Wilson khan kum 1857 a Sepoy Mutiny avanga sawrkarin sum tam tak a sen
khuh nana ti a ni deuh ber a. Kum 1886
khan a dan IT Act chu passed niin kum 1917 thlengin amendment tam tam tak nen
hman chhoh a ni.
Kum 1918 ah Act thar siam a
ni a, chu chu kum 1922 ah a tharin a rawn thlak leh a. Chu chu kum 1961 khan a tharin a rawn thlak
leh ta a. Hei hi tun hun thleng hian
hman chhoh mek a ni a, amendment erawh a tam em em tawh a ni.
Income tax hi heng chhan
hrang hrang - Ram enkawlna tur sum tuakna hnar (Raise more revenue) atan te,
hausa leh rethei kar kak zau tih zim
zawk nan, mipui vantlang zingah sawrkar zarzo tur tam thei ang ber awmtir
theihna tura hna thawh theih nan, ram economic dinhmun tih changtlun leh
tih chak nan, sawrkar chetna zar zova
miin hnathawh tur tam zawk siam a nih theih nan, ram bung hrang hrangte than
dan in chen lo zung leh inthlau lutuk dan nan te an la thin a ni tiin IRS
pachal Pu RL Rinawma, chuan a sawi a ni.
Mizo te hian engvangi nge
incoe tax kan pek veloh, a chhan chu Income Tax Act hnuaiah Section 10 na chang
26 na (10(26) hnuaiah income tax kan chawi ve a ngaihloh thu alo in ziak kelh
mai a, chu vang chuan kan lo pelo mai a lo ni.
Income Tax pek tha ti lam te
ngaihdan leh tangfung:-
- Ram sum leh pai seng luhna tha tak a ni
- Chhiah kan pek atangin engemaw zat a rawn let leh a, chu chu ram hmaawnna hnathawh nan a tangkai
- Insumkarna tel leklo a sum hman a ti tlem a, chu chuan sum vawn leh khawl lamah hma min sawn tir
- Sorkarin income tax pe te pawisa che vel uluk taka a enthlak reng avangin eirukna (Corruption) dona atan leh ti timtu pawimawh tak a ni
- Kan chhiah pek atanga hnathawh reng rengah neitu nihna (sense of ownership) min siam sak a, khua leh tui, ram tan thil tangkai kan neih theih lehzual an
- Uluk taka pawisa hmanna te chhinchhiah vek a ngaih avangin accounting leh financial mnagement lamah hma kan sawn pha a
- Eizawnna kawng a in hawn zauh phah - heng tax accountants, Charter Accountant leh dan hre mi (lawers) hnatau a tet dawn a ni.
Income tax pek tul ti lemlo
te ngaihdan leh tangfung
- Kan sum thawhchhuah atanga chhiah lo pek ve ringawt hi phhurrit leh thil buaithlak tak a ni
- Keini Mizo thil ti mai mai tan chuan buaipi ngai - record dahthat, account vawn fel leh khermei taka khawsak a ngai.
- Kohhran thawhlawm leh Pathian ram thilpek thlengin nghawng a nei anga, mi tamtakin thahlawm an thawh tha duhlo anga, kohhran sum a tlem ang.
Heng te hi mi hrang hrang
naih dan a ni a, ka ngaihdan tlem a zawng han sawi ve ta ila Sorkar in leiba tam tak a
neih lai hian International Financial Insitution (IFI) heng World Bank, Asian
Development Bank (ADC) etc atanga pung aawma pawisa puk a, mipui mimir tan
leiba siam belh zel lo hian kawng dang, chhuan loawm zel turte tana hnangfak
tlak zawka hmasawnna (sustainable development) lam ngaihtuah a tul rih hle in
ka hria.
Income tax emaw eng chhiah
pawh nise, mizo mipui te hian chhiah pek hrim hrim hi kan hreh lemin ka hrelo,
amaherawh chu system fel tak kan neihloh avang hian mipui hian pek kan chak
lemlo niin a lang. Ram changkangah chuan chhiah pawh an pe tam a an changkang
ka ti fo – an system a tha a, a langtlang (transparent) em a, mipui tan chhiah
pek a nuam ang. Chutih laiin ram changkan-ah pawh infiammi tam takin tax an pek
tam lutuk avangin ram dangah an pem fo tih kan hriat thin hi.
Corruption dona atan thil
tangkai tak a ni ang maw a ti tim kan ti a nih chuan a dikna chen a awm ang,
strict taka income tax lakna India ram hi khawvela eiruk hluarna ram ala ni
reng.
Income Tax Act hnuaiah Mizo
ten Income Tax hi pek in la ngai velo an tih chhung hi chuan pekloh mai hi a
tha mai, chawmhlawm state tia kan zak viau thin a nih emaw min chawm peih
tawhloh chuan engmah buaina neilo a min chawm peih tam tak khawvelah hian an
awm ang tih ka ring. Pu Lalmuanpuia Punte tawngkam takin min chawmloh hlauin alawm nunau chena Jet fighter hmanga min beih a, min bomb ul ul ni.
Income tax pek hian kan hnam
himna a nghawng thei ang em tih kan ngaihtuah a tul, hnampui te rualah min
khaiin income tax act hi lo pe ta ila kan ILP hnawk ti em em tu te hian kan
indaidanna bang neih chhun- nghing dawr dawr eng ILP hi min hlih sak mai ang em
tih ngaihtuah tel a tul. Thil inzawm angin langlo mahse hunkaltawh thlir chuan
an ngaihmawh hmasak tur ni tlatlin a hriat theih.
Kan ram sum leh paia harsatna
hi tu kut bik mah a nilo, kan zavaia tangtlanga a sutkian dan zawn hi khua leh
tui tha (good citizen) te chuan kan tih tur ni ve in a lang, kan ramah vanneih
vang leh thawhri avang te,thawhrimloh avang te pawha mi hausa tak tak kan lo
awm ve ta, heng mite hi an luanchhuah a mipui tan malsawna an nih theihna tura
sorkar hian ruahmanan a siam a ngai tak zet niin ka hria.
Economist ka nilo a,
management thiam ka ni heklo, Mizoram-a khua leh tui pakhat ve hian “Kan dan
siamtu ten Income Tax Mizo ten in pekve ala ngailove” min tih chhung hi chuan
pek ve loh mai hi ka ngaihdan a ni.
25th May 2014, 12:54AM, New
Delhi - Mizoram House
Tags
Article
